Powrót do

W kinie w Cieszynie, czyli VII przegląd filmowy Kino na granicy

dodany: 03.05.2005 | autor: Karolina Mierzwa

Właśnie zakończył się, odbywający się już po raz 7., przegląd filmowy Kino na granicy. W dniach 20-24.04.2005 miłośnicy czeskiego i słowackiego kina spotkali się, jak tradycja nakazuje, w mieście podzielonym rzeką na dwie części i kraje dwa. Chodzi oczywiście o Cieszyn i Czeski Cieszyn. O specyfice dzielącej (czy też raczej łączącej) te dwa miasta nie będę się zbytnio rozpisywać – kto był ten wie, a kto koniecznie chce poczytać to odsyłam do podobnego podsumowania, tyle że po zeszłorocznym przeglądzie, które znaleźć można tutaj.

A czym tegoroczny festiwal zapisze się w kronikach? Przede wszystkim tym, co w nim najważniejsze – po raz kolejny przybliżył nam nie tylko filmy, ale również muzykę, elementy tradycji, ogólnie ujmując kulturę krajów, które choć geograficznie położone są tak blisko to jednak często nie wiemy o nich nic lub prawie nic. Klamrą spajającą całą imprezę była retrospektywa twórczości dwóch reżyserów wywodzących się z miast-gospodarzy: jednego z najbardziej zasłużonych reżyserów w dziejach czeskiej kinematografii Františka Vláčila i Mariusza Grzegorzka, wraz z wizytą tego ostatniego. Organizatorzy umożliwili nam dość gruntowne zapoznanie się z dziełami wymienionych panów, dziełami nie tylko filmowymi, ale także, jak w przypadku Grzegorzka, wystawą jego prac oraz pokazem teledysków (m.in. do piosenek grupy Maanam). Oprócz tego, widz miał oczywiście możliwość obejrzenia wielu, wielu filmów. Zarówno starszych, jak i nowych, bądź bardzo nowych – 3 pozycje z roku 2003, 7 z 2004 i 5 (!) z 2005. To na pewno robi wrażenie. Można było zobaczyć nowe obrazy takich mistrzów kamery jak: J. Hřebejk, J. Svĕrák, M. Šulík czy uwielbiany przez widzów P. Zelenka. Warto zwrócić uwagę także na gościnny akcent węgierski na festiwalu. Skądinąd nie po raz pierwszy mogliśmy obejrzeć produkcję Madziarów (zeszłoroczna projekcja filmu Hukkle czyli Škyt, czyli Czkawka) i warto chyba utrzymać tę tradycję w przyszłych edycjach. W roku bieżącym obejrzeliśmy, wyświetlany w ramach przeglądu filmowego Projekt 100, nakręcony w 2003 roku przez N. Antala obraz Kontroll (Revizoři – Kontrolerzy). Szkoda tylko, że z powodu przesunięcia godziny projekcji (oddając zadość organizatorom należy jednak wspomnieć, że dzięki temu wyświetlono jeszcze dodatkowy film produkcji czesko-słowacko-macedońskiej Wielka woda – Velká voda – Golemata voda) mogła go obejrzeć zarówno garstka osób, które nie musiały śpieszyć się na ostatni PKS do Katowic (można było chyba przewidzieć taki scenariusz wcześniej skoro śląscy studenci stanowili przynajmniej 50% widowni, a już na pewno przynajmniej 90% widzów przyjezdnych). Ponadto swoisty niesmak pozostawił po sobie również fakt, że napisy do tegoż filmu wyświetlono tylko w wersji czeskiej (mam na myśli kino Central, nie wiem natomiast jak sytuacja wyglądała po polskiej stronie, gdyż film wyświetlany był symultanicznie w obu kinach). Jest to poniekąd zrozumiałe, co okazało się w trakcie projekcji, gdyż była to normalna wersja dystrybucyjna taśmy, a więc każde kino miało już swoje tłumaczenie bezpośrednio na ekranie, niemniej jednak następnym razem ktoś mógłby zadać sobie trud dodatkowego uzupełnienia brakującej wersji (tym bardziej, że wystarczyło aby oba kina się dogadały i wzajemnie wymieniły napisami), a przynajmniej uczciwie o tym uprzedzić (nie wspominając po prostu o mówieniu prawdy – jeszcze 5 minut przed seansem zostaliśmy zapewnieni przez jedną z pracownic czeskiego kina, o tym, że polskie napisy pojawią się na pewno). A problem polskiego tłumaczenia to problem zasadniczy – oprócz nas, studentów bohemistyki czy słowacystyki, było również wiele osób towarzyszących, one jedynie mogły domyślać się o czym jest oglądany przez nie film, bo o zrozumieniu czegokolwiek z dialogów węgierskich już nie wspomnę.

Jak wiadomo Cieszyn przyciąga nie tylko filmem. Tradycyjnie już w ramach festiwalu mogliśmy uczestniczyć w kilku koncertach i innych imprezach muzycznych. Już w pierwszym dniu organizatorzy zafundowali nam nie lada gratkę, czyli koncert Mariána Vargi, autora m.in. pierwszego słowackiego musicalu rockowego. Pozostałe dni także nie rozczarowały pod względem muzycznym. Można było wybrać się na koncert znanej nie tylko w Czechach i na Słowacji kapeli Zloději uší albo istniejącego od 1981 roku zespołu instrumentów dawnych Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego Ars Nova, który specjalizuje się w muzyce europejskiej z XIII-XVI w. Wielkim wydarzeniem był także występ legendarnej już grupy DG 307 (ta nazwa to, według obowiązującej kiedyś klasyfikacji jednostek chorobowych, przejściowe zaburzenia psychiczne). Założony w 1973 roku przez członków, jeszcze bardziej legendarnego, projektu The Plastic People Of The Universe uchodzi za najmroczniejszy zespół w dziejach czeskiej muzyki. Ich koncerty to jedyne w swoim rodzaju spektakle z niesamowitym klimatem. Dla tych, którym jeszcze było mało przygotowano imprezy klubowe oraz, znane nam już z zeszłego roku, Praskání Rosti Petřika – specyficzną, jedyną w swoim rodzaju dyskotekę.

Trudno opisywać wydarzenia muzyczne, trzeba w nich uczestniczyć, by zrozumieć magię dźwięków. Tak samo trudno opisywać przegląd filmowy jako całość. Wszystko, co warte napisania i sama jego specyfika zostały opisane już w roku ubiegłym, więc po co się powtarzać (stąd też ten odnośnik na początku tego podsumowania). Obiektywnie – niewiele się zmieniło – festiwal jest, ma się dobrze, ciągle świetnie gra swoją rolę, a mianowicie przybliża nam kulturę naszych sąsiadów, o której ciągle tak mało wiemy (najlepszym dowodem tego, jest chyba to, że statystyczny Polak ciągle ma jeszcze problemy z rozróżnieniem Słowacji od Słowenii), daje kilka dni wytchnienia i możliwość naoglądania się filmów za wszystkie czasy. Subiektywnie – z roku na rok wygląda to coraz gorzej. Cieszyn (oczywiście mam tu na myśli imprezę, a nie miasto) traci swój klimat. Jest to spowodowane zapewne wieloma czynnikami. Przede wszystkim daje się zauważyć wyraźny spadek zainteresowania uczestników, szczególnie mam tu na myśli naszą, studencką brać. Zapewne jednym z powodów jest zwyczajny brak finansów, w końcu przez te kilka dni coś trzeba jeść, gdzieś spać, a staje się to wszystko niestety coraz droższe. Natomiast ci studenci, którzy już przyjechali rozpierzchli się dziwnie po całym mieście. To chyba także wynikało ze względów finansowych – w końcu lepiej spać za darmo u ciotki/babci/stryjka/ wnuczka sąsiadki (tudzież inne konfiguracje) niż płacić za wątpliwą przyjemność okupowania 2 m² podłogi. W minionych latach miało to sens, o tyle, że w jednym akademiku spotykało się studentów z pięciu różnych uniwersytetów, a co za tym szło, zawsze był to dobry punkt wyjścia do zrobienia imprezy zapoznawczej/poprawkowej/pożegnalnej (a właściwie ich wszystkich, choć niekoniecznie w tej kolejności), wbrew pozorom było to dla większości z nas równie ważne jak obejrzenie, dajmy na to, piątego z rzędu filmu pana Vláčila. Niesprzyjająca w tym roku okazała się także aura. To także mogło wpłynąć negatywnie na humory uczestników – od rana do wieczora szaro-buro i do tego jeszcze zimno, zdecydowanie trudniej się w takich okolicznościach funkcjonuje. Zresztą festiwal ten ma swoistego pecha do pogody, w tym roku, z racji okrutnych chłodów, trzeba było zrezygnować z plenerowej projekcji teledysków Grzegorzka i przenieść ją w mury teatru im. Mickiewicza (ta lokalizacja to także nowość, w poprzednich latach mieliśmy do dyspozycji tylko kina: Piast i Central), a jeśli mnie pamięć nie myli to podobna sytuacja miała miejsce w roku 2003, gdy trzeba było także zrezygnować z plenerowego pokazu musicalu Rebelové.

Długo by jeszcze można rozwodzić się nad tym festiwalem, wymieniać plusy i minusy. Do plusów z całą pewnością można zaliczyć przygotowanie zapięte (prawie) na ostatni guzik, zaproszenie ciekawych gości (reżyserzy, aktorzy) czy, wspomniana już wcześniej, rola edukacyjna tegoż festiwalu. Minusy to z kolei ciągle zbyt napięty program, nie pozwalający właściwie dobrze się wyspać lub choćby najeść, czy postępująca nijakość tej imprezy. Warto się jednak cieszyć, że mamy możliwość uczestniczenia w tym przedsięwzięciu i że jest garstka pasjonatów, którzy poświęcają swój cenny czas na przygotowania, byśmy mogli choć na kilka dni przenieść się w trochę inny świat. Ja, ze swej strony, specjalne wyrazy uznania kieruję w stronę p. Jolanty Dygoś – dobrej duszy festiwalu. Mam nadzieję, że wbrew temu, co powiedziała pani w niedzielę, nie zabraknie pani energii do zorganizowania następnego spotkania za rok.