Powrót do

Spacer po centrum Sofii, czyli co można zobaczyć w ciągu jednego popołudnia

dodany: 15.09.2006 | autor: Justyna Banaszkiewicz

Miejscem, od którego należałoby zacząć spacer po Sofii, jest niewątpliwie budynek Uniwersytetu Sofijskiego Kliment Ohridski. Dlaczego właśnie on? Otóż dlatego, że jest naprawdę okazały i posiada wspaniałą tradycję. Jest pierwszym uniwersytetem założonym w Bułgarii (1888 r.). Przy głównym wejściu do budynku, po obu stronach schodów, znajdują się pomniki ofiarodawców – braci: Ewlogija i Christo Georgiewów. To miejsce nazywane jest przez studentów miejscem spotkań, a to dlatego, iż właśnie tu przy głównym wejściu młodzi ludzie umawiają się. Za ogromnymi drzwiami znajduje się hall, w którym wystawione są obrazy bułgarskich malarzy, a wspinając się po schodkach dotrzemy do przepięknej auli, w której odbywają się największe uroczystości na uniwersytecie. W budynku znajduje się również muzeum uniwersyteckie.

Kontynuując nasz spacer, należy udać się ul. Cara Oswoboditela w stronę Parlamentu. Budynek Parlamentu został zaliczony do zabytków kultury bułgarskiej. Wybudowano go w trzech etapach, w latach 1884-1928 – zgodnie z planami wiedeńskiego architekta Jowanowicza. Nad wejściem wisi dewiza z czasów zjednoczenia Bułgarii: Zjednoczenie to potęga. W 1997 roku budynek został częściowo zniszczony przez protestantów. Naprzeciw niego stoi pomnik poświęcony rosyjskiemu carowi za pomoc w wyzwoleniu. Tuż za Parlamentem skręcamy w prawo, i w ten sposób docieramy do głównego placu w Sofii – placu Aleksandra Newskiego, na którym znajduje się największa zabytkowa świątynia na Półwyspie Bałkańskim – katedra Aleksandra Newskiego (Александър Невски). Wywiera ona niesamowite wrażenie, a nocą wygląda jeszcze piękniej dzięki oświetleniu. Na samym zaś placu, wokół cerkwi, często można spotkać tańczące zespoły ludowe.

Aleksander Newski zajmując powierzchnię 3170 km2, może pomieścić 5000 osób. Dzwonnica świątyni ma wysokość 50,52 m. i mieści 12 dzwonów przywiezionych z Moskwy. Największy dzwon waży 12 ton, najmniejszy 10 kg, wspólny ciężar wszystkich to 23 tony. Świątynia została ogłoszona pamiętnikiem kultury w 1924 roku, a w jej krypcie wyeksponowane są najpiękniejsze bułgarskie ikony. Budowana w okresie 1904-1912. Jeszcze w 1880 roku zdecydowano o rozpoczęciu budowy. Wtedy to król Batenberg zwrócił się z proklamacją do bułgarskiego narodu, którego środkami została wybudowana cerkiew. Fundamentalny kamień został położony w 1882 roku przy wyjątkowej uroczystości. Według starego obyczaju w fundamenty świątyni wbudowano metalową skrzynkę, w której zapisane są imiona członków rządu. Cerkiew została zbudowana według projektu rosyjskiego architekta Pomarencewa – pięcionawowa, w stylu bizantyjskim (krzyżowo-sklepieniowa bazylika z zaakcentowaną centralną kopułą). Do zewnętrznej ozdoby świątyni użyte zostały wyjątkowo drogie i wysokiej jakości materiały budowlane: różnokolorowe włoskie marmury, onyks z Brazylii, alabaster i inne. Główna kopuła mierzy 45m wysokości. Wokół kręgu kopuły, cienkimi złotymi literami, została wypisana modlitwa Ojcze Nasz.

Wnętrze cerkwi ozdobione jest freskami z postaciami świętych. Przy głównym ołtarzu znajdują się dwa bogato zdobione trony: carski i patriarszy, a przy bocznych ołtarzach wystawione są obrazy świętych, na których Bułgarzy kładą stotinki (odpowiednik naszego grosza). Przy wejściu do cerkwi można zaopatrzyć się w świece, które można zapalić za dusze zmarłych.

Bardzo blisko katedry znajduje się cerkiew Św. Zofii (Св. София). Jest ona następczynią starej ortodoksyjnej cerkwi i drugą najstarszą cerkwią w Sofii (zaraz po rotundzie Św. Jerzego) z długą interesującą historią. Wybudowana na fundamentach kilku starszych cerkwi z czasów rzymskiego miasta Serdika. W II wieku na tym miejscu stał rzymski teatr, gdzie dla rozrywki tłumu były przeprowadzane krwawe spektakle, w których chrześcijanie byli wystawiani do walk przeciw silnym gladiatorom lub dzikim zwierzętom. W ciągu następnych wieków było wznoszonych kolejno kilka świątyń, zniszczonych od najazdów Hunów i Gotów. Obecna cerkiew Św. Zofia (utrzymana w bizantyjskim stylu) została wzniesiona przez bizantyjskiego imperatora Justyniana Wielkiego w połowie VI wieku (527-565). W czasie II Państwa Bułgarskiego (XII-XIV w.) uzyskała status cerkwi metropolitalnej i nadała nazwę miastu – Sofia, które oznacza mądrość. W czasie osmańskiego władania cerkiew została przebudowana w meczet, wówczas zostały zniszczone freski z XII w. i wybudowano minarety. W XIX wieku, w następstwie dwóch trzęsień ziemi została naruszona i pozostawiona przez Turków. Po wyzwoleniu świątynię odbudowano i przywrócono jej wcześniejszy status, gdyż nie zachowały się żadne elementy muzułmańskiej architektury. Cerkiew jest jednonawowa, krzyżowo-sklepieniowa z trzema ołtarzami. W 1930 roku zostały zakończone prace związane z restauracją. Sama cerkiew nie wygląda tak imponująco, jak katedra Aleksandra Newskiego. Jednak wewnątrz niej miejscami w podłodze zamontowane są szklane płyty, przez które można podziwiać pozostałości starszych cerkwi. Za cerkwią znajduje się grób Iwana Wazowa, który jest dla Bułgarów tym, kim dla Polaków Adam Mickiewicz. Św. Zofia jest jednym z najcenniejszych zabytków chrześcijańskiej architektury na Bałkanach. Wierzy się, że cudotwórcza siła św. Zofii chroniła świątynię przez wieki, broniła ją od ataków wroga i klęsk żywiołowych, by zachować się do dnia dzisiejszego. Po drugiej stronie ulicy znajdują się stragany ze starociami, tak więc przy okazji można zaopatrzyć się w jakąś pamiątkę. Po przejściu straganów należy skierować się ulicą na lewo, a po chwili naszym oczom ukaże się rosyjska cerkiew Św. Mikołaja (Св. Николай). Cerkiew została wybudowana w 1913 roku według projektu rosyjskiego architekta M. Preobrażenskiego w stylu moskiewskich cerkwi z XVII wieku. Świątynia była budowana i zdobiona przez rosyjskich mistrzów pod przewodnictwem A. Smirnowa, który uczestniczył przy budowie katedry Aleksandra Newskiego. Freski namalowano w tradycyjnym stylu moskiewskim. W świątyni wystawiona jest ikona Św. Aleksandra Newskiego. Wokół największej kopuły symetrycznie wybudowano cztery mniejsze. Wszystkie są pozłacane. W krypcie świątyni znajduje się marmurowa trumna, w której złożone są relikwie pierwszego arcybiskupa cerkwi Św. Mikołaja – Serafima.

Idąc cały czas prosto dotrzemy do Pałacu Prezydenckiego. Musimy wejść na dziedziniec pałacu, gdyż właśnie tam znajduje się Rotunda Św. Jerzego (Св. Георги). Jest ona ogłoszona zabytkiem kultury przez UNESCO. Wybudowana w czasie, kiedy Sofia nosiła nazwę Serdika. Rotunda została naruszona przez Hunów, po czym znowu została zbudowana i przekształcona w meczet przez Turków. W czasie pracy restauracyjnej zostały odkryte trzy warstwy średniowiecznych fresków, które do XVI w. były ukryte pod tynkiem. Według historyków i archeologów datuje się je na ok. połowę X w. Przedstawiają one 22 proroków, a nad kopułą znajduje się wieniec – symbol całości. Tę okazałą kopułę datuje się na XIV w., a wewnątrz niej przedstawiony jest Chrystus, otoczony przez 4 aniołów. Na wschód od rotundy znajdują się pozostałości rzymskiej wioski. W chwili obecnej cerkiew działa jako muzeum.

Między Pałacem Prezydenckim a CUM-em (centrum handlowym), w przejściu podziemnym, usytuowana jest malutka cerkiew Św. Petki Samardżijskiej (Св. Петка Самарджийска). Miejsce to jest dokładnym urbanistycznym (jak i geometrycznym) centrum starej Serdiki i dzisiejszej Sofii. Cerkiew jest jedną z najmniejszych średniowiecznych świątyń zachowanych w stolicy. Zbudowana została na fundamentach miejsca kultu z czasów rzymskich. Dzisiaj jest ona zabytkiem kultury, nie tylko z powodu unikalnej architektury, ale i fresków z XIV, XV, XVI i XVII w. Freski przedstawiają sceny biblijne: narodziny, cuda, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa. Cerkiew jest jednonawowa. Sklepienie jest półcylindrowe, a centralna absyda półkolista. Krypta znajduje się w podświątynnej przestrzeni. Odkryta została w wyniku prac archeologicznych po II wojnie światowej. Dzięki temu poznajemy historyczny początek miasta. W czasie średniowiecza świątynia była patronem mistrzów końskich siodeł – nazywanych samarami (stąd też nazwa cerkwi). Ludowa legenda głosi, że pod podłogą świątyni został pochowany bohater narodowy Bułgarii – Wasyl Lewski. Archeolodzy odkryli kilka szkieletów w tym miejscu, jednak jest kwestią sporną, kim byli pogrzebani ludzie. Dzisiaj świątynia jest muzeum, jak również działającą cerkwią. Naprzeciwko niej znajduje się statua Św. Zofii.

Po stronie centrum handlowego CUM znajduje się największy czynny meczet w Sofii – Banja Baszi. Został wybudowany w 1576 roku przez tureckiego architekta, który wybudował także meczet sułtana Selima w Edrine w Turcji. Przy odrobinie szczęścia można zobaczyć modlących się muzułmanów.

Po drugiej stronie ulicy (naprzeciw meczetu), zaraz za halami targowymi, znajduje się synagoga, a niedaleko niej kościół katolicki, w którym odprawiane są msze nie tylko w języku bułgarskim, ale również polskim!

Wracając w stronę cerkiewki Św. Petki – przechodzimy na drugą stronę ulicy. Naszym oczom ukaże się cerkiew Św. Niedziela (Св. Неделя). Katedra została zbudowana w średniowieczu na pozostałościach starożytnego miasta rzymskiego Serdika. W latach 1856-1863 decyzją Carogrodu wybudowano nową świątynię na miejscu starej. 16.04.1925 Św. Niedziela została zniszczona przez organizację polityczną – podczas zamachu na cara Borysa III, po czym została całkowicie odbudowana. Jeśli chodzi o styl, to świątynia przypomina budownictwo bizantyjskie. Wejście i podłoga są z ciemnego marmuru. W całej cerkwi znajdują się ikony bułgarskiego malarza odrodzeniowego – Stanisława Dospewskiego. Niedaleko ołtarzowej absydy pochowany jest egzarcha Józef I (1887-1915). Natomiast w drewnianej skrzyni złożone są relikwie króla Stefana Urosza II Milutina (1282-1321), kanonizowanego na świętego, obrońcy wierzących. Co roku, 27 grudnia o godzinie 11:00, odprawia się mszę ku jego pamięci, wówczas wynosi się z kaplicy jego koszulę. Wierzy się, że kawałeczek niej chroni przed złymi siłami i przynosi szczęście.

Idąc bulwarem Witosza dotrzemy do Narodowego Pałacu Kultury. Mijając go z lewej strony skierujemy się na tzw. most zakochanych, z którego rozciąga się wspaniały widok na górę Witosza, u podnóży której położona jest Sofia. W tym miejscu nasz spacer dobiega końca. Jeśli jesteś bardziej wytrwały, możesz oczywiście zwiedzać Sofię jeszcze długo, bowiem nie są to wszystkie zabytki znajdujące się w stolicy, tylko te najważniejsze, których nie wolno pominąć.

Bibliografia:
http://www.journey.bg
http://bulgarian-monuments.com