Powrót do

Josef Škvorecký (cz)

dodany: 11.04.2005 | przygotowała: Marta Banaś

Josef Škvorecký - czeski prozaik, scenarzysta filmowy i teatralny, tłumacz literatury anglosaskiej, wydawca, wykładowca uniwersytetu w Toronto. Urodził się 27 września 1924 roku w Nachodzie (dziś na granicy z Polską, naprzeciw Kudowy). W tym też mieście (przemianowanym przez niego na Kostelec) rozgrywa się akcja wielu jego książek. Łączy je także osoba głównego bohatera - Danny'ego Smiřicky'ego (alter ego autora). W 1943 roku zdał maturę, potem - już do zakończenia wojny - był zatrudniony jako robotnik. W latach 1945-1949 studiował anglistykę i filozofię na Uniwersytecie Karola w Pradze. Potem był nauczycielem w czeskich gimnazjach. W latach pięćdziesiątych pracował jako redaktor w Państwowym Wydawnictwie Literatury Pięknej oraz w dwumiesięczniku Světová literatura. Tłumaczył m.in. W. Faulknera, E. Hemingwaya, S. Lewisa, H. Jamesa. Debiutował w 1958 roku głośną powieścią Zbabělci (Tchórze), której nakład na polecenie władzy komunistycznej został wycofany z księgarń. W latach 60. wydał kilka tomów opowiadań i powieści. W roku 1969 wyjechał do USA, a następnie do Kanady. Zamieszkał w Toronto, gdzie wykładał literaturę angielską i amerykańską. Na emigracji opublikował swe najlepsze książki: Batalion czołgów (Tankový prapor, 1971) - opowiadający o perypetiach Danny'ego Smiřicky'ego w wojsku w czasach stalinowskich, Mirakl (1972) - satyrę na Praską Wiosnę, Fajny sezon (1975) - o czeskich gimnazjalistach w hitlerowskim protektoracie Czech i Moraw; Scherzo Capriccioso (1983) - powieść o przygodach czeskiego kompozytora Antonina Dvořaka w Ameryce.

W roku 1971 wraz z żoną, Zdeną Salivarovą, także pisarką, założył najbardziej znane czeskie wydawnictwo emigracyjne Sixty Eight Publishers, w którym ukazywały się m. in. książki Hrabala i Kundery. W roku 1978 za "uprawianie wrogiej propagandy został pozbawiony obywatelstwa czechosłowackiego, a kraj odwiedził dopiero dwanaście lat później. Obecnie mieszka w Czechach i Kanadzie. W Polsce ukazały się między innymi: Tchórze (1970), Legenda Emoke (1965), drugoobiegowy wybór Wyjątki z autosztambucha (1988), Powrót porucznika Borówki (1992), Fajny sezon (1999), Przypadki niefortunnego saksofonisty tenorowego (1999), Dwa morderstwa w moim dwoistym życiu (2000), Historia Kukułki i inne opowiadania. Dziś Josef Škvorecký jest honorowym obywatelem Pragi, ale mieszka w Toronto. Zimy spędza na Florydzie, jak przystało na prawdziwego amerykańskiego emeryta, lecz nie próżnuje - wciąż pisze znakomite książki.

Bibliografia:
Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990. T. 2. Literatura czeska, pod red. H. Janaszek-Ivaničkovej. Katowice 1999.