Powrót do

Jan Janský (cz)

dodany: 08.01.2006 | przygotował: Łukasz Bartoszewski

Jan Janský – czeski lekarz, psychiatra i neurolog, odkrywca czterech fundamentalnych grup krwi, przychodzi na świat 3 kwietnia 1873 roku w Pradze. Wywodzi się z rodziny kupieckiej.

W młodości Janský uczęszcza do gimnazjum. Po zdaniu egzaminu dojrzałości, kontynuuje naukę na wydziale medycyny Uniwersytetu Karola w Pradze. Kończy naukę w 1898 roku, po czym w 1899 roku, z tytułem doktora medycyny, dostaje się do kliniki psychiatrycznej w tym mieście.

Jako psychiatra, od początku swojej praktyki lekarskiej Janský zajmuje się (przypuszczalnym) wpływem aglutynacji (tj. krzepliwości) krwi na chorobę psychiczną. Po trwających kilka lat badaniach, doktor dochodzi do wniosku, że taki wpływ nie występuje, co jednoznacznie określa, że choroby psychicznej człowieka nie można w żaden sposób łączyć z krzepliwością krwi. W 1907 roku powstaje rozprawa naukowa Hematologická studie u psychotiků, w której Janský przedstawia kolejny produkt swoich wieloletnich badań, którym jest klasyfikacja czterech fundamentalnych grup krwi. Nie oznacza ich jednak w sposób, który dziś powszechnie jest stosowany (A, B, AB, 0), tylko przyporządkowuje im rzymskie cyfry (I, II, III, IV). Jak można się domyślić, to jakże ważne odkrycie nie zostaje docenione w danym czasie – Janský nie poświęca się więcej badaniom krwi, a centrum jego badań staje się psychiatria. Prowadzi również wiele badań neurologicznych, a zwłaszcza tych dotyczących problemu płynu mózgowo-rdzeniowego.

W roku 1914 Jan Janský zostaje profesorem Uniwersytetu Karola w Pradze oraz zastępcą ordynatora kliniki psychiatrycznej. W tym samym roku, po wybuchu I wojny światowej, jako lekarz, zostaje wysłany na front. Dopiero w roku 1916, po przejściu ataku serca, zostaje zwolniony ze służby i wraca do kraju. Po zakończeniu I wojny światowej Janský obejmuje stanowisko ordynatora neuropsychiatrycznego oddziału szpitala wojskowego w Pradze. Trzy lata później, 8 września 1921 roku w Czernoszycach, niedaleko Pragi, umiera na skutek anginy.

W roku 1921 amerykańska komisja lekarska uznaje Janského pierwszym, który wyznaczył cztery grupy krwi (w fikcyjnej rywalizacji o to odkrycie, Janský wyprzedza austriackiego lekarza K. Landsteinera, który odkrycia grup krwi dokonał jeszcze przed Janským ale wyróżnił tylko 3 grupy krwi).

Bibliografia:
Milan Churaň a kolektiv, Kdo był Kdo v naších dějinách v 20 století
http://www.zivotynawebu.net/jan-jansky.php
http://www.zdrav.cz/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1834