Powrót do

Djura Jakšić (yu)

dodany: 02.09.2005 | przygotowała: Monika Ledzion

Djura Jakšić (1833 – 1878) malarz z zawodu, autor licznych nowel i dramatów, ale przede wszystkim jeden z najwybitniejszych liryków. Urodził się w Srpskiej Crnji w Banacie. Po ukończeniu czterech klas gimnazjalnych rozpoczął naukę malarstwa. W roku 1848 ojciec jego, wiejski duchowny, został przez władze węgierskie skazany na śmierć. Sam Jakšić również brał udział w walce Serbów przeciwko Węgrom. Po upadku rewolucji usiłował kilkakrotnie ukończyć nauki we Wiedniu i Monachium, jednak bez skutku. Chwytał się w Serbii różnych zawodów. Był nauczycielem w szkole podstawowej, nauczycielem rysunku w gimnazjach, a często bywał bez pracy. Dopiero pod koniec życia ciężko chory przeniósł się do Belgradu, gdzie wkrótce zmarł.

Jakšić wszedł do życia publicznego wraz z pokoleniem Zjednoczonej Młodzieży, które w sposób romantyczny przeżywało sprawy wolności, praw narodowych i wyzwolenia wszystkich Serbów. W imię ideałów wolnościowych walczył całe życie z reakcją w swej ojczyźnie, stale narażając się serbskim sferom rządzącym i cierpiąc prześladowania. Przez całe życie Jakšić żył w niedostatku, a właściwie – prócz ostatnich kilku lat – w skrajnej nędzy. Ustawiczne szykany wytworzyły w nim kompleks ściganego zwierzęcia, które w każdej chwili oczekuje kuli. Pracę literacką zaczynał jako romantyk, stopniowo jednak coraz bardziej zbliżał się do pokolenia realistów z lat 70-tych. W jego późniejszych utworach coraz częściej pojawiają się motywy ilustrujące niesprawiedliwość społeczną.

Dzieła malarskie Jakšicia stawiają go w szeregu wybitnych malarzy serbskich XIX wieku. W swoich dramatach Seoba Srbalja, Jelisaveta, kneginja crnogorska, Stanoje Glavaš autor wraca do przeszłości narodu serbskiego. Temat nowel czerpał początkowo z serbskiego średniowiecza. Dramaty i niektóre z jego nowel wykazują typowe wady romantyzmu: rozlewność, sentymentalizm, niezwykłość postaci bohaterów, podniosły ton. Ale jednocześnie są w nich silne akcenty liryczne, doskonałe opisy krajobrazu, dramatyzm akcji. Najbardziej istotną cechą jego twórczości są ostro zarysowane konflikty międzyludzkie. Te właśnie momenty stanowią o wartości dramatów i niektórych jego nowel, mimo że nie wszystkie ich części są jednakowo doskonałe. Z całej twórczości najbardziej wartościowe są liryki, np. Na Liparu, Put u Gornjak, Mila, robiące wrażenie wycinków z życia.

Bibliografia:
A. Barac, Literatura narodów Jugosławii, Wrocław 1969.