Powrót do

Jaroław Haszek (cz)

dodany: 13.03.2003 | przygotował: Łukasz Kasprzyk

Jaroław Haszek urodzony 30 kwietnia 1883 roku w Pradze jest jednym z najbardziej znanych czeskich pisarzy na świecie. Początkowo niedoceniany przez krytykę, traktowany był jak autor literatury niższego rzędu; popularny jeszcze za życia, ale głównie wśród czytelników. Na podstawie jego największego dzieła Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej powstało nie tylko wiele inscenizacji teatralnych (w tym tak znanych twórców jak Piscator, czy Brecht), ale też kilka filmów i seriali telewizyjnych.

Pisarz ten posiadał bardzo bujny życiorys, który sam w sobie można traktować jako dzieło literackie; powstało zresztą wiele biografii Haszka, które są równie ciekawe i zajmujące jak sama jego twórczość. O popularności autora Szwejka świadczą chociażby grona wielbicieli jego talentu, często w formie zrzeszonych klubów tzw. Haszko-, czy Szwejkologów. Właśnie jego życie, bogate w różne kontrowersyjne zawirowania, często polityczne (był członkiem anarchistycznego ugrupowania, założył własną partię polityczną Stronnictwo Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa, z ramienia której startował w wyborach, kilka lat spędził w Rosji jako komisarz Armii Czerwonej), alkoholizm, cygański tryb życia i bezkompromisowość w wyrażaniu swych poglądów-często w prowokacyjny i kpiarski sposób-było przyczyną początkowego niechętnego stosunku do jego twórczości.

Debiutował 26 października 1901 roku na łamach Narodnich listów opowiadaniem Cygańskie święto, a w 1903 roku wydał wspólnie z L. Hajkiem-Domażlickim tomik poezji Majowe okrzyki. Późniejsza jego twórczość to już w zdecydowanej większości proza, głównie humoreski i artykuły prasowe, w których do głosu dochodzi krytyka mieszczańskiego sposobu bycia, satyra polityczna, a to wszystko okraszone kpiarskim humorem. Był redaktorem wielu czasopism, min. anarchistycznych Omladiny i Komuny, przyrodniczego Świata zwierząt (w którym sam wymyślał zwierzęta, za co został stamtąd wyrzucony), Czeskiego słowa, kijowskiego Czechoslovana, buriacko-mongolskiego Ör. Oprócz niezliczonych opowiadań i artykułów napisał Społeczne i polityczne dzieje Stronnictwa Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa (wydane dopiero po pięćdziesięciu latach, już po śmierci autora), w których prześmiewczo przedstawił historię swej partii. Ukoronowaniem jego twórczości są Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej, które powstawały w latach 1921-23 i wydawane były w zeszytach. Pracę nad tym największym epickim dziełem Haszka przerwała jego śmierć 3 stycznia 1923 roku w Lipnicy. Szwejk, choć niedokończony, zaliczany jest dziś do klasyki światowej literatury.