Powrót do

Ladislav Fuks (cz)

dodany: 16.08.2005 | przygotowała: Marta Banaś

Ladisłav Fuks (1923-1994) – czeski prozaik. Studiował filozofię, psychologię i historię sztuki na Uniwersytecie Karola w Pradze, a w 1949 r. obronił pracę doktorską z psychologii. W latach 1955-1963 pracował najpierw w Państwowym Zarządzie Zabytków, potem w Galerii Narodowej. Później zajmował się już jedynie pracą literacką.

Debiutował w 1963 r. powieścią Pan Theodor Mundstock. Została ona przetłumaczona m. in. na języki: węgierski, niemiecki, angielski, polski, hiszpański i była wielokrotnie wznawiana. Już w tej powieści porusza problem eksterminacji Żydów, który często przewija się przez karty jego książek. Z powieścią tą, a właściwie z jej wydaniem, wiąże się pewna anegdota. Otóż pewnego dnia w wydawnictwie Československý spisovatel pojawił się człowiek z rękopisem w siatce, który zostawił na portierni. Pan Theodor Mundstock uczynił tak wielkie wrażenie, że już po dwóch tygodniach autor został zaproszony do dyrektora wydawnictwa – Jana Pilařa. W ciągu roku ukazała się drukiem.

Kolejna powieść Fuksa Palacz zwłok (Spalovač mrtvol) ukazała się w Czechach w 1967 roku, zaś w Polsce po raz pierwszy w roku 1978 roku. Autor wraca w tej powieści do czasów okupacji hitlerowskiej, a właściwie jej początków. Fuks dobitnie ukazuje wpływ, jaki ideologia ma na zwykłego człowieka. Pan Kopfrkingl, esteta, człowiek rozmiłowany w muzyce, kochający swą żonę i dzieci, pod wpływem swego przyjaciela – Niemca – zamienia się w człowieka pozbawionego skrupułów. Główny bohater okazuje się zatem istotą bezwolną. Jest kolejnym trybikiem w wielkiej maszynie, którą steruje Hitler.

Kolejne pozycje w dorobku pisarskim stanowią m. in. opowiadania wydane w zbiorach Moi czarnowłosi bracia (Mí černovlasí bratři, 1964) i Śmierć świnki morskiej (Smrt morčete, 1969), powieści Wariację na najniższej strunie (Variace pro temnou strunu, 1966), Myszy Natalii Mooshaber (Myši Natalie Moosshabrové, 1966), Śledztwo prowadzi radca Heumann (Příběh kriminálního rady, 1971), Nieboszczycy na balu (Nebožtíci na bále, 1972), Portret Marcina Blaskowitza (Obraz Martina Blaskowitze, 1980). Większość z jego książek doczekała się tłumaczeń na języki obce i została uhonorowana nagrodami w kraju. Nie doczekał się jednak wydania swojej autobiografii Moje lustro (Moje zrcadlo), która ukazała się w rok po jego śmierci – uzupelniona przez jego wieloletniego przyjaciela: J. Tušla.

Ladislav Fuks umarł w zapomnieniu i samotności w sierpniu 1994 roku – jego ciało odnaleziono dopiero po dwóch dniach.

Bibliografia:
Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990. T. 2. Literatura czeska, pod red. H. Janaszek-Ivaničkovej. Katowice 1999.