Powrót do

Czeski eurosceptycyzm

dodany: 28.12.2004 | autor: Karol Marek

Czeski sprzeciw wobec wejścia tego kraju do Unii Europejskiej miał i ma odmienne podstawy niż w Polsce. U nas palma pierwszeństwa zdecydowanie należała do różnej maści narodowców, którzy straszyli Polaków masowym wykupem ziemi, legalizacją aborcji, eutanazji i temu podobnymi rzeczami. Za naszą południową granicą sprawy miały się troszkę inaczej. Czeska wojowniczość i wrażliwość na szeroko rozumianą problematykę narodową, pięknie i poetycko uwiecznione w postaci haškowskiego Szwejka, spowodowała różnicę pomiędzy przeciwnikami integracji w Czechach i w Polsce.

O ile u nas przeważały argumenty obrony polskości i katolicyzmu, to Czesi obawiali się głównie o swoją gospodarkę. Twierdzili oni, że integracja może się im po prostu nie opłacać. Szczególnie silny opór w tej kwestii wykazywała ODS ( Obywatelska Partia Demokratyczna), a dokładniej jej liberalne skrzydło. Silnego poplecznika znaleźli oni w byłym szefie tej partii, a obecnie prezydencie Republiki Czeskiej, Vaclavovi Klaussie. W wielu artykułach podkreślał on koszty integracji, pomniejszając jej korzyści.

Nie należy jednak wyciągać z powyższego faktu zbyt daleko idących wniosków dotyczących poglądów czeskiej opinii publicznej. Niechętny stosunek prezydenta do Unii Europejskiej nie może świadczyć wprost o silnym sprzeciwie elektoratu wobec idei wspólnej Europy, bowiem prezydent w Czechach pochodzi - nie tak jak u nas - z wyborów powszechnych, ale jest wybierany przez połączone izby parlamentu. Ma jednak znaczenie psychologiczne fakt, że na czele państwa stoi eurosceptyk. Rzecz w Polsce nie do pomyślenia.

W swoim przemówieniu, wygłoszonym podczas konferencji Instytutu Badań Ekonomicznych na Uniwersytecie w Monachium, a opublikowanym w Międzynarodowym Przeglądzie Politycznym (nr 3/4 (8/9) 2004), prezydent Czech dokonuje analizy korzyści i strat, wynikających z rozszerzenia Unii Europejskiej - dla państw już będących w UE, państw nowoprzyjętych, a także dla samej Unii. Państwa stare zmuszone będą podzielić się swoimi środkami z państwami nowymi. Trzeba pamiętać, że ostatnie rozszerzenie można śmiało nazwać biednym - żaden z krajów wstępujących nie będzie płatnikiem netto do kasy Unii. Z drugiej strony, łączenie otwarcia gospodarek środkowoeuropejskich (a co za tym idzie rynków zbytu) z rozszerzeniem Unii jest nieporozumieniem. Możliwość przenikania kapitału z Zachodu do krajów wstępujących już się urzeczywistniła, zatem sam fakt rozszerzenia niewiele w tej kwestii zmieni. Z drugiej strony, korzyści z wstąpienia do Unii są według Klaussa niewystarczające. Rzekome otwarcie rynków pracy dla obywateli spoza państw starej Unii jest fikcją, zwłaszcza w obliczu wprowadzanych przez znaczną większość państw czasowych ograniczeń i okresów przejściowych. Klauss zwraca również uwagę na zagrożenia, jakie dla gospodarki czeskiej niesie silne zbiurokratyzowana struktura brukselskiej administracji, a także wysokie podatki.

O dość sceptycznym nastawieniu prezydenta naszych południowych sąsiadów świadczyć też mogą jego wypowiedzi, dotyczące wstąpienia Republiki Czeskiej do Unii. Stwierdził on na przykład, że 1 maja 2004 jego kraj traci niepodległość. (zob. Tomasz Sommer: Europejczycy nie poszli do urn, [w:] Najwyższy Czas! nr 25/2004)

Ostatnie posunięcia Klaussa również nie mogą napełniać optymizmem zwolenników szybkiej i pełnej integracji Czech z Unią Europejską. We wrześniu bieżącego roku zawetował on przyjętą przez parlament ustawę dotyczącą tzw. europejskiego mandatu aresztowania. Instytucja ta miała w zamyśle ograniczać kompetencje i jurysdykcję czeskich organów policyjnych na korzyść struktur unijnych (głównie europejskiej policji tzw. Europolu). Ma ona kolosalne znaczenie zwłaszcza w świetle faktu, że jednym z filarów Traktatu z Mastricht, powołującego Unię Europejską, jest współpraca wewnętrzna państw unijnych dotycząca wymiaru sprawiedliwości i sądownictwa (tzw. III filar). Problemy mogą również wyniknąć podczas ratyfikacji przez Czechy tzw. porozumień z Schengen, które dotyczyły właśnie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa.