Powrót do

Ucho

(Ucho, cs, 1970, 94 min.)

Reżyseria: Karel Kachyňa
Scenariusz: Karel Kachyňa, Jan Procházka
Zdjęcia: Josef Illík
Muzyka: Svatopluk Havelka
Obsada: Radoslav Brzobohatý, Jiřina Bohdalová, Jiří Císler, Miloslav Holub, Milica Kolofíková, Jaroslav Moučka, Ladislav Křiváček, Alois Mottl, František Nemec, Bronislav Poloczek, Josef Šulc, Jan Teplý, Bořivoj Navrátil, Ivan Paluch

Z hucznego bankietu u prezydenta rządowe auto przywozi wiceministra i jego podpitą żonę. W domu zaczynają dziać się dziwne rzeczy – małżonkowie w swojej willi znajdują wszechobecne ucho, które wszystko słyszy i odnotowuje. Przeżywają noc wprost zwierzęcego strachu. Po kłótni następuje bójka i pojednanie, wspólnie przeżywają lęk przed tym, co ma nastąpić. Przełożony męża, minister i niektórzy współpracownicy zostali aresztowani jako wrogowie ludu, a bohaterowie nie wiedzą, czy czeka ich więzienie czy awans...
Ostra satyra, skierowana przeciw praktykom przedstawicieli rządowej partii, jest przypowieścią o strachu, którego ofiarami nie są bezsilni outsiderzy, ale ci, którzy sami są częścią aparatu przemocy. Wszechobecne ucho jest dla nich jak memento, aby ani na chwilę nie mogli się uwolnić od przerażenia swoją boskością. Pomimo tego, że przestrzeń dramatu ogranicza się do samego mieszkania i dialogów pary bohaterów, nie powstaje tu wrażenie niefilmowej teatralności. Wiwisekcja psychiki człowieka stojącego twarzą w twarz ze skrajnym zagrożeniem odkrywa zdeformowaną świadomość, tchórzostwo i słabe, konformistyczne charaktery. Mrożąca krew w żyłach tragikomedia rozgrywa się w prawdzie w latach 50., aspiruje jednak do ponadczasowej wypowiedzi o strachu, jaki przeżywają ci, którzy zaprzedali się despotycznej mocy.
Dramat należy do tzw. półkowników. Nawet między tymi godnymi potępienia filmami zajmował uprzywilejowaną pozycję. Po dokończeniu w roku 1970. nie został dopuszczony do dystrybucji i od razu powędrował na półkę (a raczej do sejfu). Ucho pokazywane było tylko przy specjalnych okazjach pracownikom ideologicznym reżimu komunistycznego jako szczególnie wyrafinowany produkt kontrrewolucji na froncie kultury. Nic w tym dziwnego, że film trafił celnie w normalizującą się partię komunistyczną. Autor scenariusza Jan Procházka jako powiernik prezydenta Novotnégo był doskonale obeznany ze sposobami pracy maszynerii partyjnej.