Powrót do

Tylko o rodzinnych sprawach

(Jen o rodinných záležitostech, cz, 1990, 114 min.)

Reżyseria: Jirí Svoboda
Scenariusz: Jirí Svoboda, Václav Nývlt
Zdjęcia: Vladimír Smutný
Muzyka: Jiří Chlumecký, Jiří Veselý
Obsada: Jiří Bartoška, Jaromír Hanzlík, Magdalena Reifová, Milan Kňažko, Karel Roden, Marta Vančurová, Ilona Svobodová, Miroslav Donutil.

Temat zainspirowany został książką Jaromiry Kolárovej zawierającej jej własne wspomnienia z czasów procesów politycznych. Tytuł filmu może być dla niewtajemniczonych mylący, ale dla kobiet, które w przeszłości miały rzadką okazję widzenia się ze swymi uwięzionymi mężami, jest on nieprzyjemnie znajomy. Możecie mówić tylko o rodzinnych sprawach, inaczej zaraz kończę widzenie – ingerowali w rozmowę wszechobecni dozorcy. Chodzi o lata 50. i czasy procesów członków partii, kiedy każdy mógł zostać uznany za zdrajcę, aresztowany i skazany. W centrum uwagi znajduje się postać przedwojennego członka partii Jana Steinera-Kamenickiego. W czasie wojny stracił żonę i córki, które padły ofiarą faszystowskiej polityki rasowej. Po powrocie z emigracji, będąc członkiem brytyjsko-amerykańskiej komisji repatriacyjnej, poznaje byłą więźniarkę z Oświęcimia i pomimo dużej różnicy wieku żeni się z nią. Zostaje aresztowany bez powodu. Bezradna małżonka odnajduje jego przyjaciela, funkcjonariusza partyjnego Mrázka i prosi o pomoc, nie wiedząc, że w ten sposób kompromituje go i doprowadza do jego aresztowania...
Uzyskanie zgody na realizację filmu było żmudne i problematyczne. Jego losy skomplikował również fakt, że główne role powierzono Jaromírowi Hanzlíkowi, Jiřímu Bartošce i Milanu Kňažce, którzy podpisali Nékolik vet. Kręcić zaczęto dopiero na kilka dni przed 17. listopada '89. Po aksamitnej rewolucji praca nad filmem została ponownie utrudniona przez to, że Milan Kňažko, który wcielił się w postać majora STB, musiał podjąć nowe obowiązki polityczne. Komplikacją było również to, że film znalazł się w zupełnie innej sytuacji polityczno-społecznej.
Obraz łączy cechy fabularyzowanego dokumentu i wypowiedzi artystycznej. Akcja nie toczy się chronologicznie, ale pokazuje ważne momenty z życia bohaterów. Jego największa siła tkwi w poszczególnych obrazach: rodzina rozmawia o banalnych sprawach, nie zwracając uwagi na toczący się w radiu proces polityczny. Kilka miesięcy później ta sama rodzina zdruzgotana jest przez podobne oskarżenia. Prowadzący śledztwo bije swoją ofiarę i płacze – potrzebuje przyznania się, inaczej będzie miał problemy z awansem służbowym... Makabryczną atmosferę ciężkich czasów podkreślają ekspresyjne zdjęcia Vladimíra Smutnégo.